Artur Pałyga

---

Życiorys

Artur Pałyga jest utalentowanym twórcą, który swoją edukację rozpoczął na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie ukończył polonistykę oraz wychowanie muzyczne w Studium Nauczycielskim w Bielsku-Białej. Wyjątkowy dorobek artystyczny Pałygi obejmuje wiele sztuk teatralnych, które są wystawiane zarówno w Polsce, jak i za granicą.

W latach 2010–2012 pełnił rolę konsultanta programowego w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej. Następnie, w latach 2012–2014, pracował jako dramaturg w Teatrze Polskim im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy. Od 2014 roku związany jest z Teatrem Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.

Oprócz działalności teatralnej, Pałyga zdobył doświadczenie jako dziennikarz w prasie lokalnej, gdzie tworzył liczne reportaże publikowane w takich tytułach jak „Rzeczpospolita”, „Tygodnik Powszechny”, „Gazeta Wyborcza” i „Odra”. Jego reportaż na temat sex-czatów, opublikowany w „Dużym Formacie”, znalazł się w antologii 20 lat nowej Polski w reportażach pod redakcją Mariusza Szczygła (Wołowiec 2010).

Pałyga z powodzeniem łączył różne doświadczenia zawodowe, pracując jako pomocnik zbrojarza, sprzątacz wagonów oraz instruktor gry na gitarze. Ponadto, przez pewien czas był aktorem w grupie teatralnej „Heliotrop” oraz pisał i redagował zin kulturalny „Lunapark”. Jako artysta performer współpracował z Dariuszem Fodczukiem w grupie „Włochy”, a w młodości był członkiem punkrockowego zespołu „Kompania K”.

Jego ambitne podejście do sztuki przyczyniło się do stworzenia musicalu „Guma balonowa” dla bielskiego klubu osiedlowego w 2005 roku. W 2006 roku zadebiutował na teatralnej scenie bielskiego Teatru Polskiego sztuką, która wygrała konkurs na temat Bielska-Białej. Jego prace zdobyły wielkie uznanie, w tym grand prix festiwalu Raport w Gdyni dla dwóch sztuk: „Żyd” w reżyserii Roberta Talarczyka (2008) oraz „Wszystkie rodzaje śmierci” w reżyserii Pawła Passiniego (2009).

Jego dzieła takie jak „Ostatni taki ojciec” w reżyserii Łukasza Witt-Michałowskiego oraz „Nieskończona historia” w reżyserii Piotra Cieplaka odniosły sukces w Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, zdobywając w 2009 i 2012 roku czołowe miejsca. Spektakl „Tato”, na podstawie jego tekstu, zdobył nagrodę za reżyserię w 2015 roku, natomiast „Nieskończona historia” w 2016 roku zajęła drugą lokatę w tymże konkursie.

Pałyga współpracuje z wieloma uznawanymi reżyserami, takimi jak Piotr Ratajczak, Joanna Lewicka, Witold Mazurkiewicz oraz Jan Klata. W 2013 roku otrzymał Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną za sztukę „W środku słońca gromadzi się popiół”, która miała swoją prapremierę w 2014 roku w krakowskim Teatrze Starym, w reżyserii Wojciecha Farugi.

Jego prace były adaptowane w Wrocławskim Teatrze Lalek w reżyserii Agaty Kucińskiej, a także docierały do widzów w różnych krajach, takich jak Francja, Niemcy, Rosja, Hiszpania, Czechy czy Ukraina. W 2014 roku premiere miała sztuka „Żyd” w Budapeszcie, a w 2015 roku Aneta Groszyńska zrealizowała telewizyjną wersję tejże sztuki.

W 2017 roku zaprezentowano monodram „W promieniach” o Marii Skłodowskiej-Curie w Teatrze Nikołaja Kolady w Jekaterynburgu. Sztuka „Tato” miała swoją premierę w Stambule, w reżyserii Yesim Ozsoy. Ten wszechstronny artysta zadebiutował jako reżyser w 2017 roku spektaklem „Dada z łasiczką”, który zrealizował z studentami i absolwentami Szkoły Aktorskiej Teatru Śląskiego.

W ostatnich latach Pałyga angażował się w działalność edukacyjną, prowadząc zajęcia literackie dla osób niepełnosprawnych w bielskim Stowarzyszeniu Teatr Grodzki. Jego felietony ukazywały się przez ponad dziesięć lat w piśmie „Przyjaciel Pies”, a od 2017 roku publikuje teksty w miesięczniku „Teatr”. Aktuatoralnie prowadzi Szkołę Pisania Sztuk w Teatrze Powszechnym w Warszawie, gdzie wspólnie z Małgorzatą Sikorską-Miszczuk prowadzi Pracownię Podejrzanych Praktyk Teatralnych.

W 2008 roku w Bielsku-Białej założył Teatr Tekstu im. Teodora Sixta. Twórczość Pałygi jest tłumaczona na wiele języków, w tym niemiecki, angielski, francuski, rumuński, czeski, ukraiński, rosyjski, węgierski, kataloński oraz bułgarski, a jego sztuki są z powodzeniem wystawiane nie tylko w kraju, ale również poza nim. Artur Pałyga jest żonaty i ma dwóch synów.

Teksty wystawione

Artur Pałyga to autor wielu znakomitych tekstów teatralnych, które są wystawiane na scenach w Polsce i za granicą. Jego prace charakteryzują się różnorodnością tematów oraz unikalnym stylem. Poniżej przedstawiamy zestawienie najważniejszych dzieł tego dramaturga.

• – Guma balonowa – 2005, musical napisany dla Klubu Osiedlowego Widok w Bielsku-Białej. Spektakl ten był grany w Bielskim Centrum Kultury.
• – Testament Teodora Sixta – 2006, zaprezentowany w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, pod reżyserią Roberta Talarczyka. Dzieło to zdobyło uznanie, a w 2007 roku zakwalifikowało się do finału Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej.
• – Nic co ludzkie – 2008, zrealizowane na Scenie Prapremier Invitro w Lublinie, pod reżyserią Pawła Passiniego. Współpracowali również Piotr Ratajczak i Łukasz Witt-Michałowski.
• – Żyd – 2008, wystawiany w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, reżyseria Robert Talarczyk.
• – Wodzirej. Koszalin Kulturkampf – 2008, prezentowany w Bałtyckim Teatrze Dramatycznym im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie, pod kierunkiem Piotra Ratajczaka.
• – Hamlet’44 – 2008, zrealizowany w Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie, współscenariusz z Magdą Fertacz, reżyseria Paweł Passini.
• – Turyści – 2009, wystawiony w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, reżyseria Piotr Ratajczak.
• – Wszystkie rodzaje śmierci – 2009, Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie, reżyseria Paweł Passini.
• – Ostatni taki ojciec (Ojcze nasz) – 2009, prezentowany na Scenie Prapremier InVitro w Lublinie, reżyser Łukasz Witt-Michałowski.
• – V (F) ICD-10. Transformacje – 2009, wystawiony w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, reż. Paweł Łysak.
• – Tak wiele przeszliśmy tak wiele przed nami – 2009, zrealizowany w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, pod kierownictwem Piotra Ratajczaka.
• – Już się ciebie nie boję, Otello! – 2010, zrealizowane na Scenie Prapremier InVitro w Lublinie, pod reżyserią Joanny Lewickiej.
• – Idź w noc, Margot – 2010, spektakl współtworzony z Kompanią Teatr w Teatrze Provisorium w Lublinie, reż. Witold Mazurkiewicz.
• – Auschwitz Cat – 2011, czytanie inscenizowane w Sali Beckett, Barcelona, reż. Victor Munoz.
• – Bitwa o Nangar Khel – 2011, wystawiana w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, reż. Łukasz Witt-Michałowski.
• – Szwoleżerowie – 2011, w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, reżyseria Jan Klata.
• – Żyd – 2012, zrealizowane w Teatrze Rampie na Targówku w Warszawie, reżyseria Witold Mazurkiewicz.
• – Aporia 43/47 – 2012, projekt polsko-ukraiński, zrealizowany na Scenie Prapremier InVitro w Lublinie, reżyseria Svitlana Oleshko i Łukasz Witt-Michałowski.
• – Nieskończona historia – 2012, Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera w Warszawie, reż. Piotr Cieplak.
• – Nieskończona historia – 2012, zrealizowane w Teatrze Nowym w Zabrzu, reż. Ula Kijak.
• – Truskawkowa niedziela – 2012, współpraca z Kathariną Gericke, Teatr Polski w Bydgoszczy, reż. Grażyna Kania.
• – Nangar Khel. Postscriptum – 2012, przestawiona na Malta Festival Poznań w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej.
• – Historie bydgoskie – 2013, utwory takie jak Albrecht, Kazimierz Wielki, i inne, Teatr Polski w Bydgoszczy, reż. Paweł Łysak.
• – Love – 2013, wystawione w Teatrze CST Cieszyn, reż. Bogusław Słupczyński.
• – Morrison/Śmiercisyn – 2013, Teatr Lalki i Aktora im. Alojzego Smolki w Opolu, reż. Paweł Passini.
• – Nieskończona historia – 2013, realziowane w AT Warszawa – Wydziale Sztuki Lalkarskiej Białystok, reż. Maria Żynel.
• – Ostatni taki ojciec (Tato) – 2014, w Teatrze „Bagatela” im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego w Krakowie, reż. Małgorzata Bogajewska.
• – Ostatni taki ojciec (Ojcze nasz) – 2014, Centrum Sztuki Impart Wrocław, reż. Katarzyna Baraniecka.
• – Żyd – 2014, wystawiany przez Kompanię Teatr w Lublinie, reż. Witold Mazurkiewicz.
• – Żyd – 2014, w Szkéné Színház w Budapeszcie, reż. Máté Szabó.
• – Szwoleżerowie – 2014, zrealizowane w Teatrze Muzycznym im. Danuty Baduszkowej w Gdyni, reż. Grzegorz Wolf.
• – W środku słońca gromadzi się popiół – 2014, w Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, reż. Wojciech Faruga.
• – Niech nigdy w tym dniu słońce nie świeci – 2014, wystawiane w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie, reż. Rafał Urbacki.
• – Melancholia. Violetta Villas – 2015, utwór: I nikt mnie nie poznał, w Teatrze Nowym w Łodzi, reż. Tomasz Wygoda.
• – Obywatel K. – 2015, w Teatrze Dramatycznym im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu, współpraca z Teatrem Nowym Zabrze, reż. Piotr Ratajczak.
• – W środku słońca gromadzi się popiół – 2015, w Wrocławskim Teatrze Lalek, reż. Agata Kucińska.
• – Western – 2015, w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, reż. Robert Talarczyk oraz Rafał Urbacki.
• – Lalka – 2015, adaptacja, w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, reż. Aneta Groszyńska.
• – Exodus 2.0 – 2016, w Teatrze Dramatycznym im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku, reż. Agnieszka Korytkowska-Mazur.
• – Nieskończona historia – 2016, w Teatrze im. Wilama Horzycy w Toruniu, reż. Małgorzata Warsicka.
• – Psubracia – 2016, Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, reż. Mateusz Znaniecki.
• – Y – 2016, w Teatrze Muzycznym „Capitol” we Wrocławiu, reż. Paweł Passini.
• – Znak Jonasza – 2016, projekt neTTheatre, Polskie Radio w Warszawie i Lublinie, reżyseria Paweł Passini. Główna produkująca współpraca z Festiwalem Gorzkie Żale/Centrum Myśli Jana Pawła II oraz Programem 2 Polskiego Radia.
• – Narysowałam więcej, niż tu widać – 2016, wspólna praca artystów, Fundacja Strefa WolnoSłowa, Warszawa, reż. Alicja Borkowska.
• – Rewizor. Będzie wojna! – 2017, Teatr Ludowy w Krakowie, Nowa Huta, reżyseria Małgorzata Bogajewska.
• – Dybbuk – 2017, oparty na motywie „Dybuka” Szymona An-skiego, wystawiony w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej, reż. Paweł Passini.
• – Klątwy – 2017, w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie, reżyseria Marcin Liber.
• – Muzułmany – 2017, w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, reż. Piotr Ratajczak.
• – Panna Nikt Tomasz Tryzna – 2017, adaptacja w Wrocławskim Teatrze Współczesnym im. Edmunda Wiercińskiego, reż. Paweł Passini.
• – DADA z łasiczką – 2017, Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, scenariusz i reżyseria: Artur Pałyga.

Artur Pałyga swoimi dziełami wnosi nową jakość do polskiej dramaturgii, a jego twórczość stanowi ważny element współczesnej kultury teatralnej.

Sztuki opublikowane

W bogatym dorobku Artura Pałygi znajduje się szereg znaczących dzieł, które ukazały się na przestrzeni lat w renomowanych publikacjach.

• „Ojcze nasz”, w: „Dialog”, Warszawa, R. 53, nr 12 (2008), s. 140-159, ISSN 0012-2041,
• „Rakiety (miniatura)”, w: „Dialog”, Warszawa, R. 54, nr 6 (2009), s. 24-26, ISSN 0012-2041,
• „Żyd”, w: „Notatnik Teatralny” nr 56-57/2009, s. 196-243, ISSN 0867-2598,
• „Nieskończona historia: na trzydzieści postaci, chór i orkiestrę dętą”, w: „Dialog”, Warszawa, R.R. 55, nr 2 (2010), s. 5-41, ISSN 0012-2041,
• „Szwoleżerowie”, wyd. Teatr Polski Bydgoszcz, 2011, ISBN 978-83-927124-8-0,
• „Obywatel K.”, w: „Dialog”, Warszawa, R. 57, nr 9 (2012), s. 30-52, ISSN 0012-2041,
• „W środku słońca gromadzi się popiół”, w: „Dialog”, Warszawa, R. 58[59], nr 1 (2014), s. 19-82, ISSN 0012-2041,
• „Morrison Śmiercisyn”, w: „Ikony, pseudoherosi i zwykli śmiertelnicy: antologia najnowszego dramatu polskiego”, Agencja Dramatu i Teatru „ADiT”, Warszawa, 2015, ISBN 978-83-60699-26-3,
• „W promieniach: zupełnie nieznane listy Marii Skłodowskiej-Curie”, w: „Dialog”, Warszawa, R. 61, nr 7/8 (2016), s. 50-75, ISSN 0012-2041,
• „Rewizor: będzie wojna!”, w: „Dialog”, Warszawa, R. 62, nr 7/8 (2017), s. 30-59, ISSN 0012-2041,
• „Wszystkie rodzaje śmierci”, w: Encyklopedia Teatru Polskiego on-line,
• „Wodzirej. Koszalin kulturkampf”, w: Encyklopedia Teatru Polskiego on-line.

Wybrane reportaże i artykuły

Artur Pałyga to autor, którego prace dotyczą wielu ważnych i aktualnych tematów. Poniżej przedstawiamy wybrane jego reportaże oraz artykuły, które zdobyły uznanie wśród czytelników oraz krytyków.

• Artur Pałyga, Kołchoz imienia Adama Mickiewicza: Reportaże z Białorusi, wyd. Buffi, Bielsko-Biała, 2005, ISBN 83-88279-07-6,
• Artur Pałyga, Cała Polska czatuje na seks (2003), w: „20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła”, wyd. Czarne, 2009, ISBN 978-83-753-6257-2,
• Artur Pałyga, Niewolnice z Burkina Faso, w: „Tygodnik Powszechny” nr 11/2015, s. 40-42, ISSN 0041-4808,
• Artur Pałyga, Znajomi i krewni Rzeźnika, w: „Rzeczpospolita” z 15.11.2001, ISSN 0208-9130,
• Artur Pałyga, Na żywieckim zamku zamieszka księżna, w: „Rzeczpospolita” 2001, nr 151, s. A7, ISSN 0208-9130,
• Artur Pałyga, Chłopaki z „Samoobrony”, w: „Tygodnik Powszechny” 2002, nr 21, s. 4, ISSN 0041-4808.

Te publikacje ukazują bogate doświadczenie autora w zakresie reportażu oraz jego zdolność do uchwycenia istoty tematów społecznych i kulturowych, które są niezwykle istotne w dzisiejszym świecie.

Ekranizacje

Artur Pałyga, znany z licznych talentów, ma na swoim koncie wiele znaczących ekranizacji. Poniżej przedstawiamy wybrane dzieła, w których jego wkład jest szczególnie wyrażny:

• – Hamlet 44 – scenariusz, napisany wspólnie z Magdą Fertacz, emitowany w Teatrze Telewizji, w reżyserii Pawła Passiniego, z premierą w dniu 4 sierpnia 2008.
• – Tak nam się usiadło – autorski scenariusz bazujący na „Matrix czyli zupa”, który zrealizowano jako krótkometrażowy film fabularny, w reżyserii Tomasza Drabka, wyprodukowany w 2009 roku.
• – Tato – scenariusz na podstawie „Ojcze nasz”, który doczekał się realizacji w formie spektaklu telewizyjnego, w reżyserii Małgorzaty Bogajewskiej, z premierą planowaną na 27 października 2015.
• – Żyd – autorski scenariusz dla Teatru Telewizji, w reżyserii Anety Groszyńskiej, z premierą 29 stycznia 2017.

Każda z tych produkcji pokazuje nie tylko kunszt Pawłygi jako scenarzysty, ale także jego zdolność do pracy w różnorodnych formach sztuki wizualnej.

Słuchowiska

W dorobku Artura Pałygi znajdują się różnorodne słuchowiska, które zdobyły uznanie w świecie teatru.

• – W środku słońca gromadzi się popiół – 2014, zrealizowane w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, pod reżyserią Pawła Łysaka, to słuchowisko, które korzysta z technologii dźwięku wielokanałowego 5.1,
• – Diabelski Młyn – 2014, także w reżyserii Pawła Łysaka, zrealizowane w Teatrze Powszechnym w Warszawie, transmitowane przez Polskie Radio Program II,
• – Znak Jonasza – 2016, produkcja neTTheatre oraz Polskiego Radia, z udziałem Warszawy i Lublina, w reżyserii Pawła Passiniego. Ten projekt jest koprodukcją neTTheatre/Centrum Kultury w Lublinie, Festiwalu Gorzkie Żale/Centrum Myśli Jana Pawła II oraz Programu 2 Polskiego Radia. Premiera miała miejsce w Studio Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego,
• – W promieniach. Zupełnie nieznane listy Marii Skłodowskiej-Curie – 2017, zrealizowane przez Polskie Radio Program I, w reżyserii Wojciecha Urbańskiego.

Inne publikacje

Artur Pałyga to autor, który przez lata zyskał uznanie w różnych dziedzinach literackich. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego ważniejszych publikacji:

• Artur Pałyga, Jacek Bożek, Człowiek i pies. Zwierzę nie jest rzeczą, wyd. Klub Gaja, Bielsko-Biała, 2003, ISBN 83-902060-5-6,
• Artur Pałyga, Ocalić owce w Beskidach!, w: „Śląsk : miesięcznik społeczno-kulturalny”, R. 13, nr 7 (2007), s. 20-23, ISSN 1425-3917,
• Bielsko-Biała zdj. Krzysztof Pilecki, poezja Artur Pałyga, Wydawnictwo Buffi, Bielsko-Biała, 2007, ISBN 978-83-88279-12-6.

Nagrody

Artur Pałyga zdobył wiele nagród w swojej karierze, które potwierdzają jego talent i uznanie w środowisku artystycznym. Oto niektóre z jego osiągnięć:

• 2006 – Bielsko-Biała, Ikar (XIV edycja),
• 2008 – Wyróżnienie w Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej za tryptyk Nic co ludzkie,
• 2008 – Gdynia, główna nagroda na III Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych „Raport” za spektakl Żyd, reż. Robert Talarczyk,
• 2009 – Gdynia, główna nagroda na IV Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych „Raport” za spektakl Wszystkie rodzaje śmierci, reż. Paweł Passini,
• 2009 – Poznań, konkurs „Metafory Rzeczywistości”, nagroda dziennikarzy i publiczności za tekst: Nieskończona historia,
• 2009 – Główna nagroda w XV Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej za spektakl Ostatni taki ojciec,
• 2009 – Bydgoszcz, VIII Festiwal Prapremier, nagroda dla twórców przedstawienia Ostatni taki ojciec Sceny Prapremier InVitro w Lublinie (wspólnie z Łukaszem Witt-Michałowskim, Maxem Kowalskim i całym zespołem aktorskim),
• 2013 – Gdynia, Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna za: W środku słońca gromadzi się popiół,
• 2014 – Bydgoszcz, Nagroda Województwa Kujawsko-Pomorskiego,
• 2015 – Zabrze, XVII Festiwal Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość przedstawiona” za: Tato,
• 2016 – Bielsko-Biała, Laur Dembowskiego.

---

Oceń: Artur Pałyga

---