Anatol Listowski

---

Życiorys

Był synem generała Antoniego Listowskiego oraz Józefy z Łaniewskich. Swą edukację rozpoczął w gimnazjum Macierzy Polskiej w Kijowie, a następnie kontynuował naukę w Zamościu. Po pomyślnym zdaniu egzaminu dojrzałości ruszył do Krakowa, aby podjąć studia na Wydziale Filozoficzno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W 1928 roku uzyskał tytuł doktora filozofii, co zaowocowało rozpoczęciem pracy w Stacji Hodowli Zbóż i Ziemniaka, usytuowanej koło Dębicy. Wkrótce, bo w 1932, przeniósł się do Dublan, gdzie zyskał etat asystenta w Katedrze Uprawy Roślin na Politechnice Lwowskiej. Zaledwie trzy lata później wrócił do Krakowa, by na Uniwersytecie Jagiellońskim objąć stanowisko adiunkta i wykładowcy tematyki odmianoznawstwa w Katedrze Hodowli Roślin, na Wydziale Rolnym.

Na początku II wojny światowej, po okupacji Krakowa przez Niemców, został aresztowany w ramach akcji Sonderaktion Krakau i osadzony w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen, a następnie Dachau. Udało mu się uzyskać wolność pod koniec 1941 roku. Dwa lata później, prof. Władysław Szafer, powierzył mu zadanie zorganizowania tajnego Wydziału Rolnego, którym kierował aż do zakończenia wojny.

W 1945 roku pełnił rolę kierownika Zakładu Uprawy Roślin, jednocześnie przyczyniając się do organizacji stacji hodowlanych w województwie krakowskim oraz na Śląsku, w ramach Państwowych Zakładów Hodowli Roślin. W 1946 prezentował rozprawę pt. „Wpływ suszy i długości dnia na rozwój jęczmienia jarego”, co pozwoliło mu uzyskać stopień doktora habilitowanego, a wkrótce potem tytuł profesora nadzwyczajnego. Na koniec tego samego roku przeniósł się do Warszawy, gdzie podjął pracę w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.

W 1950 roku nastąpiło przekształcenie Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa, a w 1951 Anatol Listowski został mianowany dyrektorem tej instytucji, pełniąc tę funkcję aż do 1968 roku. W 1952 roku zyskał miano członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk, a dziewięć lat później członka rzeczywistego.

W okresie od 1957 do 1971 roku, był integralną częścią Prezydium PAN, a od 1958 przez siedem lat pełnił rolę sekretarza V Wydziału Nauk Rolniczych i Leśnych. W 1966 roku został wybrany na wiceprezesa PAN, a równocześnie był członkiem Rolniczej Akademii Nauk NRD oraz Akademii Nauk Rolniczych Czechosłowacji. Od 1969 współpracował z Instytutem Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, pracując w Zakładzie Agronomii Ziemniaka w Jadwisinie oraz wykładając filozofię rozwojową roślin na Wyższej Szkole Rolniczej w Lublinie.

W 1972 roku przeszedł na emeryturę, osiedlając się w Krakowie, gdzie pozostawał aktywny, prowadząc wykłady zlecone dotyczące biologii rolniczej na krakowskiej Akademii Rolniczej, a także angażował się w działalność społeczną w lokalnym oddziale PAN. Od 1945 do 1948 roku był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, a następnie do 1974 roku w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Po jego śmierci spoczywa na cmentarzu Rakowickim (kw. XVIII, rząd 13, grób 36).

Publikacje

Anatol Listowski jest autorem licznych prac naukowych, w tym aż 70 rozpraw oraz felietonów, a także 30 artykułów popularno-naukowych i technicznych. Należy do zaliczających się do wiodących postaci w swojej dziedzinie, a jego wkład obejmował również współautorstwo podręczników i książek, które stały się niezwykle ważne dla studentów oraz praktyków w rolnictwie.

Do najważniejszych publikacji Listowskiego można zaliczyć:

• O zmienności typu kwitnienia,
• Doświadczenia z roślinami zbożowymi,
• Szczegółowa uprawa roślin: podręcznik dla studentów wyższych szkół rolniczych (współautor I tomu Stefan Barbacki i Mieczysław Birecki, tomu II Emil Chroboczek),
• Podstawy uprawy roślin (autor Maurice Eddowes; tłumaczenie pod red. Anatola Listowskiego),
• O rozwoju roślin,
• Fizjologia kwitnienia (autor William S. Hillman, tłumaczenie pod red. Anatola Listowskiego),
• Uprawa roślin: podręcznik dla studentów wyższych szkół rolniczych (współautor Stefan Barbacki z zespołem).

Jego prace były nie tylko tematami badań naukowych, ale również stanowiły cenne źródło wiedzy dla wielu pokoleń przyszłych rolników i specjalistów w dziedzinie uprawy roślin.

Odznaczenia

W ciągu swojej kariery Anatol Listowski otrzymał szereg istotnych odznaczeń, które świadczą o jego znaczącym wkładzie w życie publiczne i naukowe.

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany w 1955 roku,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1964 roku,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany w 1986 roku,
• Order Sztandaru Pracy II klasy, który uzyskał w 1964 roku, a I klasy w 1977 roku,
• Medal im. Mikołaja Kopernika przyznany przez Polską Akademię Nauk w 1984 roku.

---

Oceń: Anatol Listowski

---